Tytuł operacji: Nowatorska technologia produkcji in vitro zdrowych, wysokiej jakości sadzonek rabarbaru (Rheum rhaponticum L.)

MISJA I CEL OPERACJI

Celem Grupy Operacyjnej EPI Bio-Food Roztocze jest opracowanie i wdrożenie technologii produkcji in vitro wysokiej jakości materiału nasadzeniowego rabarbaru o czerwonych ogonkach pozwalające na wzrost rentowności plantacji, poszerzenie rynków zbytu i rozwoju eksportu, co zostanie osiągnięte poprzez realizację wspólnych przedsięwzięć obejmujących badania naukowe, prace rozwojowe oraz inwestycje, na które pozyskano dofinansowanie z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w ramach działania M16 "Współpraca", objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020. Cele Grupy Operacyjnej są zbieżne ze strategią klimatyczną „Europejski Zieliny Ład” (Green Deal) zaprezentowaną przez komisję UE 10 grudnia 2019 r.

Projekt Grupy Operacyjnej EPI Bio-Food Roztocze jest odpowiedzią na nowe trendy w produkcji roślinnej
i oczekiwania konsumentów. Poszukiwanie przyczyn chorób cywilizacyjnych determinowanych jakością pożywienia stało się ważnym wyzwaniem dla współczesnych producentów żywności. Uprawa roślin bogatych w związki bioaktywne na skalę towarową stanowi ważne zaplecze surowców do produkcji prozdrowotnej żywności i preparatów pozwalających na wyeliminowanie dodatków do żywności, często otrzymywanych metodami syntezy chemicznej. Rabarbar jest przykładem rośliny o licznych, korzystnych właściwościach i zastosowaniach, która przez wiele lat była w Polsce niedoceniana, a w ostatnim czasie cieszy się rosnącym zainteresowaniem konsumentów, przemysłu spożywczego, a także farmaceutycznego. Szczególnym uznaniem cieszą się odmiany wybarwione na czerwono ze względu na smak i właściwości prozdrowotne (wysoka zawartość substancji fenolowych, w tym antocyjanów, katechin, galotanin).

Jednym z warunków osiągnięcia sukcesu w uprawie rabarbaru o czerwonych ogonkach jest wysoka jakość sadzonek do zakładania plantacji. Tradycyjne rozmnażanie rabarbaru przez podział karp jest mało wydajne i obciążone przenoszeniem wirusów, których obecność prowadzi do zahamowania wzrostu, przebarwień liści i ogonków liściowych, a przy dużym nasileniu choroby do zamierania roślin. Do tej pory plantacje były niemal wyłącznie zakładane z roślin uzyskanych z siewu. Jednak ten typ rozmnażania daje bardzo zróżnicowane potomstwo, charakteryzujące się utratą czerwonego wybarwienia ogonków liściowych (co eliminuje możliwość eksportu produktu) oraz obniżeniem zawartości związków bioaktywnych.

Założeniem projektu jest opracowanie i wdrożenie wydajnej technologii produkcji in vitro wysokiej jakości sadzonek rabarbaru o czerwonych ogonkach. Wyselekcjonowane na plantacjach rośliny pod kątem wysokiej zawartości antocyjanów będą testowane na obecność wirusów, rozmnażane poprzez organogenezę pędów z pąków pachwinowych i ukorzenianie w warunkach in vitro, aklimatyzowane do warunków ex vitro w szklarni z kontrolowanym mikroklimatem i oceniane pod kątem stabilności genetycznej i cech użytkowych (zawartość ilościowa i jakościowa substancji fenolowych, w tym antocyjanów) a następnie uprawiane na plantacjach ekologicznych, gdzie będą prowadzone prace badawczo-rozwojowe. W kolejnym etapie materiał będzie przekazywany do przetwórni.

Oczekiwanych efektem projektu jest opracowanie nowatorskiej technologii rozmnażania in vitro rabarbaru, która pozwoli na masową produkcję sadzonek rabarbaru wolnych od wirusów, o udoskonalonych cechach sensorycznych, przetwórczych i prozdrowotnych. Możliwość szerokiego dostępu do unikatowej jakości sadzonek rabarbaru podniesie konkurencyjność polskich plantacji, wpłynie na wielkość i jakość plonów a tym samym podniesie atrakcyjność uzyskiwanego prozdrowotnego produktu do bezpośredniej konsumpcji i dla przemysłu przetwórczego. Stworzą się także dogodne warunki do rozwoju eksportu. Wiele doniesień wskazuje na duże zapotrzebowanie rynków europejskich na wysokiej jakości żywność bez konserwantów. W ramach projektu dofinansowanego z funduszy Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, członkowie Grupy Operacyjnej EPI Bio-Food Roztocze nawiążą ścisłą współpracę. Wyniki badań będą prezentowane na konferencjach naukowych, broszurach upowszechnieniowych i publikacjach.